توجه کرده اید دربرخي ازمهماني ها به خصوص، اگر در جمع پزشکي باشد همه او را سئوال پيچ مي کنند. يکي مي پرسد : « مرتب دل درد دارم چکارکنم ؟» يکي سئوال مي کنه : «ا گرچربي خون بالاباشد مي توانم فلان غذا را بخورم يانه » و...
وقتي مهمان عزیز و متخصصی به منزل می آید، آن هم نویسنده و محقق و شاعر تورکی قاشقایی به همراه شاعر و محقق تورکی خراسانی، چاره اي جز گفتگو درمورد یکی از مهم ترین اصول زبان تورکی نيست. به مدت حدود يک ساعت افتخار داشتیم حضورگرم و صميمي شان را در منزل احساس کنیم و اين عزيزان کساني نبودند جز اساتید گرانقدر مردانی رحیمی و عرب خدری از نویسندگان و شاعران و محققین خوب زبان تورکی. گفتگویی کوتاه، صمیمی و دوستانه با ايشان در مورد قانونمندی زبان ترکی تقديم حضورتان مي شود امید که مورد توجه و پسند قرار گیرد:
منظم و باقاعده بودن ربان تورکی:
منظم و باقاعده بودن ربان تورکی باعث شده سیستم صرف کلمات و ترکیب در آن فراوان باشد.
زبانهای آلتاییک جزو باقاعده ترین زبانهای دنیاست و بخصوص باقاعده بودن ترکی بیشتر در بین این زبانها جلوه می کند. در بین زبان های آلتاییک ژاپنی فقط دو فعل و در تورکی فقط یک فعل بی قاعده وجود دارد(بودن/ که کاربردچندانی ندارد). زبانهای مثل هند و اروپایی (مثل فارسی یا انگلیسی) انبوهی از افعال بی قاعده را دارا هستند.
قانونمندی زبان تورکی در شمارش اعداد :
شمارش(سایماق) اعداد درزبان ترکی تابع قاعده معینی است و در شمارش ابتدا اعدادبزرگتر و سپس اعدادکوچکتر خوانده و نوشته می شوند. برخلاف زبانهای دیگر (چون فارسی و عربی) هیچ استثنایی درآن وجود ندارد و اعداد جا و شکل خود را عوض نمی کنند. قاعده مند بودن شمارش اعداد يادگيري آن را آسان مي كند. در زبان ترکی مانند بسیاری از زبان ها اعداد در دو ساختار دیده می شود:
الف- عدد صحیح با ساختار ساده : بیر ـ ایکی ـ اوچ ـ دؤرد ـ بئش ـ آلتی ـ یئددی ـ سکگیز ـ دوققوز (به ترتیب یک تا نه) و اون ـ ییرمی (ایگیرمی) ـ اوتوز ـ قیرخ ـ اللی ـ آلتمیش ـ یئتمیش ـ سکسن ـ دوقسان (به ترتیب ده تا نود) و ....
ب- عدد صحیح با ساختار مرکب: درشمارش اعداد مرکب ابتدا اعداد بزرگتر و سپس اعداد کوچکتر می آیند. مثلاً برای ساختن عدد چهارده درترکی ابتدا ده سپس چهار (اون دؤرد). می آید، البته در فارسی هم چنین است و فقط اعداد بین ده و بیست اینگونه قاعده مند نیستند و مقلوب شده اند.(یازده ، دوازده و.....بیست و یک، بیست و دو، و....) در انگلیسی این قانون صادق نیست.
زبان تورکی زبانی است که فقط پسوند می گیرد :
زبانهای التصاقی(agglutinative language) مانند زبان تورکی زبان هایی هستند که درواژه سازی و منفی کردن جمع بستن و صرف درزبان های مختلف و ... به ریشه کلمه مورد نیاز فقط پسوند اضافه می شود. مانند مثال زیر که فرق آن با سایر زبانها مشخص می شود .
|
هند و اروپایی و غیر التصاقی
|
التصاقی
|
|
فارسی/ابر
|
انگلیسی
|
ترکی /بولوت
|
|
ابر
|
Cloud
|
Bulut
|
|
ابرها
|
Clouds
|
Bulut-lar
|
|
ابرهای من
|
My clouds
|
Bulut-lar-im
|
|
در ابرهای من
|
In my cloud
|
Bulut-lar-ym –da
|
|
آنی که در ابرهایم است
|
The one in my clouds
|
Bulut-lar-ym –da-ki
|
|
آنهایی که در ابرهایم هستند
|
The ones in my clouds
|
Bulut-lar-ym-da-ki-le
|
مشاهد می شود که در زبان التصاقی تورکی قبل از کلمه اصلی "بلوت/ bulut " هیچ پیشوندی به کارنرفته است و همه پسوندها به ترتیب اضافه شده اند. ولی در سایر زبان ها این قاعده وجود ندارد. در تورکی در هیچ یک از زمان های فعلی، ریشه فعل عوض نمی شود و فقط پسوند زمان فعل را مشخص می کند. اما در سایر زبانها ریشه درافعال دگرگون می شود . مانند :
|
فارسی(برو)
|
انگلیسی
|
تورکی(گئد)
|
|
رفتم
|
I went
|
Geddim
|
|
می روم
|
I go
|
Gedirem
|
|
رفته ام
|
I have go
|
Getmishem
|
|
خواهم رفت
|
I will go
|
Gedeceyim
|
|
می رفتم
|
I waz coming
|
gedirdim
|
همه کلمات تورکی ریشه دار هستند :
از آنجایی که زبان تورکی زبان التصاقی است و پسوند می گیرد. این خاصیت باعث شده است تا کلمات با پسوند گرفتن کلمه دیگری درست کنند. در حالی بشتر زبان ها از جمله هند و اروپایی(مثلا فارسی و انگلیسی ) بیشتر کلمات ریشه ندارند و کلمات از روی عادت و تکرار درست شده اند. مانند :
|
ترکی
|
فارسی
|
|
قوناق (از ریشه قونماق)
|
مهمان (ریشه؟ )
|
|
قیزیل( از ریشه قیزارماق)
|
سرخ( ریشه؟)
|
|
گول( از ریشه گولماق)
|
گل (ترکی)
|
|
دوققوز(از ریشه دوغماق)
|
نه (ریشه ؟)
|
|
اوراق (از ریشه اورماق/درو کردن
|
داس (از ریشه ؟)
|
|
سراغ(از ریشه وروشماق)
|
سراغ(ترکی)
|
|
دوقلو( از ریشه دوغولماق)
|
همزاد
|
|
گوز (از ریشه گورمک)
|
چشم( ریشه ؟)
|
|
کور ( ازریشه گورممک)
|
نابینا
|
|
تانری ( ازریشه تانیماق)
|
خداوند
|
یا کلمات زیر که ریشه دار بودن کلمات تورکی را نشان می دهد :
قارداش= قارین(شکم) + داش(هم) = برادر و خواهر
یولداش = یول+داش = همراه و دوست
یورت داش= یورت(وطن) + داش= هموطن.
تپه- توپ- تپل – توپوق-(قوزک پا) – توپلوم(تشکل) توپلانتی(جلسه) و .....
حرمتلی دوستلار ؛ خوش گلدینگیز ( اگردا بیزی قوللاب دورسانگیز منت دار بولارس )
نظرات شما عزیزان:
|
منوي اصلي
تبادل لینک هوشمند 
نويسنده: 
